Gezegenin savunma sistemini ilk kez deneyen NASA, DART ile asteroidin yönünü değiştirmeyi başardı

ABD Havacılık ve Uzay Ajansı’nın(NASA) gezegeni korumak adına geliştirdiği Çift Asteroid Yönlendirme Testi (DART) kapsamında insanlık tarihinde ilk kere bir asteroidi organik yörüngesinden çıkardı. Asteroidi daha süratli bir yörüngeye iten DART, gök cisminin yönünü değişiklik yapma denemesinde başarıya ulaşmış oldu. 

330 milyon dolarlık vazife, Dünya’nın meteor çarpması sonucu yok olmasını potansiyel olarak engellemek için NASA’nın yedi senedir geliştirilmekte olduğu gezegeni koruma sisteminin ilk denemesi olarak tarihe geçti.

Geçen hafta Dünya’dan 10,9 kilometre uzaklıkta gerçekleşen çarpmanın tesiri, uzay aracının tasarlandığı ve yapım edilmiş olduğu John Hopkins Uygulamalı Fizik Laboratuvarı’ndaki vazife operasyonları merkezinde gerçek zamanlı olarak seyredildi.

DART’ın Dimorphos adlı hedef asteroidi, ortalama bir futbol stadyumu büyüklüğünde, yumurta şeklinde bir gök cismi ve kendisinden birazcık daha büyük Didymos adlı ana asteroidin yörüngesinde her 11 saat 55 dakikada bir dönüyordu. Tecrübe etme kapsamında ortalama bir buzdolabı büyüklüğündeki DART, Dimorphos’a saatte 22 bin 531 kilometre hızla doğrudan çarptı.

Yörüngesel periyot 32 dakika kısaldı

Göreve ilişkin bulgular NASA’nın Washington’daki merkezinde meydana getirilen bir basın toplantısında paylaşıldı. NASA 26 Eylül’de uzaya gönderilmiş olduğu DART uzay aracının ana görevi olarak intihar denemesiyle asteroidin yönünü yalnızca kinetik güç vasıtasıyla değiştirmekte başarıya ulaşmış bulunduğunu duyurdu.

NASA’dan bilim adamları son iki haftadır meydana getirilen astronomi ölçümlere gore DART’ın hedef asteroit Dimorphos, yörüngesinde döndüğü Didymos’a yakınlaştığı sırada çarptığını ve yörüngesel periyodunu 32 dakika kısalttığını deklare etti. Çarpmanın öncesinde ve sonrasında meydana getirilen ölçümler Dimorphos’ın yörüngesel periyodunun 11 saat 23 dakikaya düştüğünü gösterdi.

Çarpma sonrasında asteroidin yüzeyinden uzaya yayılan tonlarca kaya parçasının yarattığı toz bulutu teleskoplarla gözlenebildi.

“Dönüm noktası”

Bilim adamları DART’ın Dimorphos’un yörüngesel periyodunda 10 dakikalık bir kısaltmanın meydana geleceğini tahmin ediyordu, sadece 73 saniye kadar kısa bir değişikliğin bile başarıya ulaşmış olarak değerlendiriyordu. Bu yüzden meydana geçen değişikliğin ortalama otuz dakika olarak gerçekleşmesi beklentileri aştı.

NASA Başkanı Bill Nelson “Bu gezegenin savunulması ve insanlık açısından bir dönüm noktası” olarak tanımladı ve “Kulağa bir film senaristliği şeklinde” geliyor fakat Hollywood yapımı değil” dedi.

NASA gezegen bilimleri kısmı direktörü Lori Glaze denemenin “bu büyüklükteki potansiyel olarak tehlikeli olabilecek bir asteroidin yönünü değişiklik yapma becerisine haiz olduklarını gösterdiğini” belirtti ve “erken tespitin” esas bulunduğunu altını çizdi.

NASA’nın DART programında çalışan bilim insanı Tom Statler çarpma sonucu Dimoprhos’un “birazcık yalpalar hale getirdiğini” sadece bunu teyit etmek için ek gözlemler yapılması icap ettiğini belirtti.

Her iki bilim insanı da tecrübe etme için seçilen asteroidlerin Dünya’ya herhangi tehdit oluşturmadığının altını çizdi.

Ufak asteroidler

Dimorphos büyüklüğündeki asteroidler, Dünya’da direkt düşmesi durumunda büyük bir kenti yerle bir etme potansiyeline haiz olsa da gezegen çapında tehdit oluşturma kapasitesine haiz değil.

Hem Dimorphos hem de Didymos, bundan 66 milyon yıl ilkin Dünya’ya çarparak gezegende yaşayan dinozorlar da dahil, hayvan ve nebat türlerinin neredeyse dörtte üçünü yok eden Chicxulub asteroidine kıyasla fazlaca ufak kalıyor.

Sadece NASA bilim adamlarına gore yakın gelecekte daha sık görülen ufak asteroidlerin daha çok kuramsal kaygı deposu olabilir.

Bulguları değerlendiren bağımsız bilim adamları ise, bu tecrübe etme ile matematiksel hesaplamaların doğru bulunduğunun kanıtlandığını belirterek, kapsamın büyütülerek daha büyük hedeflere uygulanma olasılığı sunduğunun altını çiziyor.