Suriye’de iç savaşın patlak verdiği ilk dönemlerde Beşar Esad hükümetiyle arası oluşturulan Hamas örgütü, İran destekli Şam yönetimiyle ilişkilerini yeniden canlandırıyor.
Analistler bu değişimin Hamas’ı, İsrail’e karşı Suriye’nin yanı sıra Lübnan merkezli Hizbullah ve Yemen merkezli Husileri de kapsayan İran öncülüğündeki “direniş eksenine” daha da yakınlaştıracağı değerlendirmesinde bulunuyor.
Keza Hamas’ın bu adımı, Hamas’ın uzun süredir yakın ilişki içinde olduğu Ankara’nın ağustos ayında İsrail ile yeniden tam diplomatik ilişki kurması sonrası Orta Doğu’da yaşanmış olan köklü değişikliklerin arkasından geliyor.
Gazze’nin yönetimini elinde bulunduran Hamas grubu yetkililerinden oluşan bir heyetin gelecek hafta Suriye’nin başkenti Şam’ı ziyaret etmesi umut ediliyor.
Hamas kendini, İsrail’e ve Gazze’ye uygulanan ablukaya karşı silahlı direnişin lideri olarak görüyor. Sadece İsrail, ABD Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği’nin terör örgütleri sıralamasında yer ediniyor.
Örgütten geçen ay meydana getirilen açıklamada, Esad liderliğindeki Suriye ile yeniden gelişen ilişkileri ‘Filistin ulusunun çıkarına’ olarak nitelendirildi.
Ankara’nın, İsrail’in yanı sıra öteki bazı Arap ülkeleriyle son dönem yeniden hız kazanan diplomatik ilişkilerine dolaylı olarak atıfta bulunan Hamas, süreci, “davamızı ve ulusumuzu çevreleyen süratli bölgesel ve internasyonal gelişmeler” ifadeleriyle tanımladı.
Keza Hamas’taki “eksen değişimi”, Esad yönetiminin en kuvvetli destekçisi konumundaki İran’ın protesto gösterileriyle sarsıldığı ve İsrail’in “varoluşsal tehdit” olarak görmüş olduğu nükleer programı sebebiyle Batılı ve bazı bölgesel güçlerle ciddi ihtilaf yaşamış olduğu bir döneme denk geliyor.
İran liderliğindeki ‘eksen’
Hamas’ın önder ekibi, İsrail saldırıları sebebiyle uzun süredir yurt haricinde bulunuyor.
Mısır merkezli Müslüman Kardeşler teşkilatının içinden çıkan Hamas örgütünün daha ilkin Şam’da bir merkezi bulunuyordu sadece grup, Esad karşı muhalefetin yanında yer alınca 2012’de buradaki merkezi kapatıldı.
Ondan sonra önder ekibinin bir kısmı Körfez ülkesi Katar’a, bir kısmı da Mavi Marmara saldırısı sonrası İsrail ile diplomatik ilişkilerini kesen Türkiye’ye taşındı.
Esad yönetimine yakın duruşuyla malum Filistin Halk Mücadelesi Cephesi lideri Halid Abdülmecid, gelecek hafta yapılması beklenen Şam ziyaretine Hamas’ın Arap ilişkileri sorumlusu Halil El Hayya’nın başkanlık edeceğini söylemiş oldu.
Adının açıklanmasını istemeyen üst düzey bir Hamas deposu da örgütün Şam’la yeniden ilişki kurma kararının, yetkililerinin Suriye’ye yapmış olduğu “gizli saklı ve açık” oldukça sayıda ziyaretin arkasından geldiğini dile getirdi.
Aynı kaynağa nazaran bu toplantılara İran ve Hizbullah aracılık etti.
Gazze merkezli el Ezher Üniversitesi’nden politika bilimi profesörü Muhaimer Abu Saada, tüm bu gelişmelerin İran’ın, İslami Cihad’ı da kapsayacak şekilde “direniş eksenini” güçlendirme arzusunu yansıttığını söylemiş oldu.
İran’ın yanı sıra Hamas, Ukrayna işgali sebebiyle internasyonal tecride maruz kalan Moskova’ya da yakınlaştı.
Katar’da yaşayan Hamas lideri İsmail Haniye, geçen ay Moskova’ya giderek Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’la görüştü.
Afp’ye konuşan üst düzey bir Hamas deposu, grubun Suriye’ye dönmesinin arkasından “düzgüsel ilişkilere dönüşün ilk adımı olarak Şam’da yakın tarihte bir temsilcilik açmayı” düşündüğü bilgisini verdi.
Hamas’ın eski siyasal ofis şefi Halid Meşal, bir dönem Şam’da ender görülen ayrıcalıklara sahipti ve Esad ile kişisel bir ilişkisi bulunuyordu.
Sadece el Ezher’den politika profesörü Cemal el Fadi’ye nazaran, Esad yönetiminin Hamas’ın “on yıl önceki ağırlığa” haiz bir dayanağı yeniden inşa etmesine izin vermesi ihtimaller içinde değil.
Öte taraftan İsrail’in, Suriye’ye sık sık hava saldırıları düzenlemiş olduğu ve çoğunlukla İran yanlısı grupları hedef almış olduğu bir ortamda Hamas liderliğinin de Suriye’de ‘gereğinden fazla’ vakit geçirmeye yanaşmayacağı öngörülüyor.
“Hamas’ın şu anda Suriye ile olan ilişkisi sıkıntılı güvenlik değerlendirmelerine doğal olarak olacaktır.” diyen Fadi, mevcut duruma atıfla, “Liderlerini ve aktivistlerini İsrail tarafınca kolayca hedef alınma tehlikesiyle karşı karşıya bırakıyor.” yorumunda bulunmuş oldu.
Bununla beraber Hamas’ın Esad yönetimiyle yeniden yakınlaşması, teşkilat içinde tepkilere niçin oluyor.
Sadece Hamas’ın Politika ve Dış İlişkiler Daire Başkanı Dr. Basem Naim, kararın seneler devam eden bölgesel ve internasyonal müzakerelerin arkasından alındığını söylemiş oldu.
Naim, “Hamas, Suriye ile ilişkilerin yeniden başlatılması mevzusunda çoğunluğun görüşünü benimsedi. Hamas’ın direniş ekseninin merkezinde yer almasından başka seçenek yok.” sözleriyle grubun kararının kati bulunduğunu duyuru etti.
Comments are closed.