Yeraltı madencilik faaliyetlerinin başlıca risklerini gaz ve toz patlamaları oluşturuyor. Her yıl dünya genelinde madenlerde meydana gelen patlamalar fazlaca sayıda işçinin hayatına mal olabiliyor.
Madencilik işkolu emek harcama yaşamının en tehlikeli sektörleri içinde içeriyor. Türkiye’de 1996–2006 yılları arasındaki SGK verilerine bakılırsa iş kazalarının %8,71’i, meslek hastalığı vakalarının %49,20’si, devamlı iş göremezlik vakalarının %26,76’sı, ölüm vakalarının ise %10,05’i madencilik sektöründe meydana geldi.
Madencilik sektöründe uzmanların ve araştırmacıların, gaz ve toz patlamalarının önlenebilir olduğuna yönelik emek harcamaları mevcut.
Grizu nedir, grizu patlaması nasıl olur?
Fransızca bir kelime olan grizu, metanla havanın karışımını ifade ediyor. Yönetmeliklere bakılırsa yeraltı çalışmalarında patlayıcı ortama zemin hazırlayacak oranda metan gazı çıkma ihtimalinin olduğu bölgeler grizulu kabul ediliyor.
Kimyasal formülü CH4 olan metan renksiz, kokusuz ve yanıcı bir gaz. Metan gazı; ömürleşme, kömürün kökeni olan ve su altında havasız kalan bitkilerdeki karbon, hidrojen ve oksijenin birbirleri ile yaptıkları kimyasal tepkimeler ile oluşur. Bu kimyasal tepkimeler neticesinde karbon oksijen ile birleşerek (CO2), oksijen hidrojen ile birleşerek (H2O) ve hidrojen karbon ile birleşerek (CH4) meydana geliyor.
Euronews Türkçe’ye konuşan Bağımsız Maden İş Sendikası’ndan Başaran Aksu, metanın “yüzde 4’ün üstüne çıkmasıyla ve parlama ile kömür tozlarını tutuşturarak şiddetli patlamaya dönüşüyor ve demir hidroliklerini bile eritiyor.” diyor.
Metan patlaması kafi oranda oksijenin, patlayıcı gazın CH4 bir araya gelmesi ve bir tutuşturucu deposu ile teması sonucunda gerçekleşiyor. Uzmanlara bakılırsa en kuvvetli patlama metan oranı yüzde 9 seviyesini aştığında meydana geliyor.
Emek verme ve Endüstri Bakanlığı uzmanlarına bakılırsa metan, yeraltı maden işletmelerinde üç şekilde maden havasına karışabilir:
- Kazı esnasında ortama metan yayılması,
- Metan boşalması (arından ortama metan yayılımı),
- Ani metan çıkışı
Patlama esnasında ortamın genişliğine bakılırsa ısı 1850–2650 dereceye kadar ulaşıyor.
Grizu patlaması öncesinden önlenebilir mi?
Bağımsız Maden İş Sendikası’ndan Başaran Aksu’ya bakılırsa evet önlenebilir. Aksu, devamlı olarak madende ölcümler ve yeraltı sondajları yapılarak durumun tehlikeli düzeye ulaşıp ulaşmadığının anlaşılabileceğini söylüyor.
Uzmanlar genel olarak grizu patlaması ile mücadelede üç aşamanın eleştiri bulunduğunu belirtiyor. Bunlar
- Metan birikiminin önlenmesi,
- Biriken metanın alev almasının engellenmesi,
- Patlamanın yayılmasının sınırlandırılması.
Madenlerde güvenlik dikkatsizliği var mı?
Bartın’da patlamanın meydana geldiği maden ocağını ziyaret eden Cumhurbaşkanı Erdoğan, madenin “en ileri imkanlara haiz bulunduğunu” söylemiş oldu.
Başaran Aksu’ya bakılırsa ise madende güvenlik önlemleri mevzusunda ihmaller vardı. Maden ocağının Türkiye Taşkömürü Kurumu’na ilişkin bulunduğunu söyleyen Aksu, kurumda zaman içinde uzman olmayan atamaların yapıldığını ve çalışanların azaltılmasının bununla beraber sektörde ihmallere yol açtığını ileri sürdü.
Comments are closed.