Girdi maliyetlerinin artması pişmemiş süt üreticilerinin sektörden çekilmesine sebep oluyor. Günden güne artan maliyetleri karşılamakta zorluk çeken çitçiler ineklerini kesime göndermek zorunda kalıyor.
Hükümet besin enflasyonunu baskılamak için pişmemiş süt üreticilerini maliyetinin altında satmaya zorluyor, son aylarda zarar etmeye başlamış olan üreticiler maliyetlerin bir kısmını süt hayvanlarını keserek karşılamaya çalışıyor.
İşletmenin kapasitesine, yem ve ulaşım avantajlarına nazaran litresini 8-9 liraya mal eden üreteci Ulusal Süt Konseyi’nin (USK) belirlediği 7 lira 50 kuruşa satmaya zorlanıyor.
Yönetmeliğe nazaran tavsiye durumunda fiyat belirleyen USK, son yıllarda yapı ve yönetiminde meydana getirilen değişimler sonucu referans fiyat belirliyor ve bu üreticiler bu fiyata zorunlu bırakılıyor.
‘Ulusal Süt Konseyi işlevsiz hale geldi’
Euronews Türkçe’ye konuşan Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği (TÜSEDAD) Yönetim Kurulu Başkanı Sencer Solakoğlu USK’nın üreticiyi koruyamadığını ve işlevini yitirdiğini söylemiş oldu.
Son bir yılda üreticilerin girdi maliyetlerinde astronomik artışa karşın USK’nın besin enflasyonunu negatif etkilememesi için pişmemiş süt fiyatını girdi maliyetlerinin altında fiyatlandırdığını özetleyen Solakoğlu, “Pişmemiş süt üreticilerini, enflasyonda besin tesirini azaltmak için Gömü ve Maliye Bakanlığı, Besin ve Tarımsal Ürün Piyasaları İzleme ve Değerlendirme Komitesi’nin insafına bıraktılar. Oysa bu mevzuda Besin, Ziraat ve Hayvancılık Bakanlığının söz sahibi olması gerekirdi fakat bakanlık fiyat belirlemede dik durmadı. Banka ve kredi borcu olan çiftçiler için en cazip yol hayvanlarını kesime göndermek oldu. Şuan bir fırtınanın içindeyiz neyin ne işe yaradığını tam olarak görmüyoruz. Yaşam pahalılığından dolayı talep daralması yaşanıyor, talebin artışının başlamasıyla bu krizi daha fazlaca hissedeceğiz. Ürünün rafta olup tüketicinin ulaşamaması yoksulluktur, yokluktur.” dedi.
‘Endüstri ve tecim, tarıma tercih edildi’
Osmaniye Ziraat Odası Birliği Başkanı Bahadır Sezgin de, et ve süt sektöründe ülke geneline yayılmış bir mağduriyetin bulunduğunu ve girdi fiyatlarının artması sebebiyle üreticilerin kısa yoldan küçülmeye gittiğini belirtti.
Hayvanların kesime gönderilmesi, maliyetlerin artması, köy nüfusunun azalması şeklinde faktörlere baktığımızda geleceğin karanlık bulunduğunu korumak için çaba sarfeden Sezgin, şunları söylemiş oldu:
“Üretim maliyetlerinin hızla artmaya başladığı son bir yılda ne kadar hayvanın kesime gittiği mevzusunda elimizde bir veri yok, bundan dolayı kati data veremiyoruz. Büyükbaş hayvancılık ve süt sektöründe genel olarak sorun göze çarpıyor. Ziraat ve hayvancılıkta uzun vadeli projeler geliştirmedikten sonrasında bu probleminin çözümünü beklemek hata olur. Maalesef Türkiye’de endüstri ve tecim tarıma tercih edildi. Köylerde genç nüfus kalmadı, hayvancılıkla uğraşan nüfus ise yaşlanıyor ve bu işi bırakıyor. Köye dönüşü teşvik edici yollar açmak lazım. Yem sıkıntısının giderilmesi, meraların geliştirilmesi, tarımsal desteklerin arttırılması özet olarak toplu ve köktencilik reformlar yapılmadan iyileşme olmaz, acilen bu sektöre can suyu verilmesi gerekmektedir. “
‘Köylerde yaşayanlar süt ve yoğurdu marketten almaya başladı’
Köylerde inek sayısının son 10 yılda hızla azaldığını, birleşke ve birliklerin sayısının hızla düştüğünü özetleyen Çukurova Tarımsal Kalkınama Kooperatifi Başkanı Hüseyin Aslan, Aslan, “Yem fiyatlarının yüzde 300’e varan artış, süt ürünlerinde yüzde 100’ü geçmedi. Besin enflasyonunu baskılamak için üreticiyle bu muameleyi uygun görüyorlar. Bugün 50 kilogram hayvan yemi 320 lira, bir hayvan bu yemi 3 günde bitiriyor. Ziraatçi, bir hayvana bu parayı vereceğime haftada 50 lira verir sütümü yoğurdumu alırım diyor. Bundan dolayı hayvancılığı terk ediyor artık köylerde süt yoğurt ve yumurta marketlerden alınmaya başlandığını görüyoruz.” Şeklinde konuştu.
‘Her ay bir iki hayvanımı kesip parasıyla yem alıp hayvanlarıma yediriyorum’
Çiftlik sahibi ve pişmemiş süt üreticisi Mustafa Kaya, “26 sağımlık hayvanım vardı son bir yılda 10 hayvanımı kesmek zorunda kaldım. Büyümeyi hedeflerken maalesef küçülmeye başladık.” diye konuştu.
En büyük maliyetlerinin kaba yem bulunduğunu bununla beraber, enerji, işçilik ve plastik malzemelerinde fazlaca ciddi artışlar bulunduğunu sadece aynı oranda süt fiyatlarının artmadığı söyleyen Kaya şu ifadeleri kullandı:
“Benim işletmem için bir litre sütün üretim maliyeti ortalama 8,5 lira fakat USK tarafınca 7,5 liraya süt satmaya zorlanıyoruz. Bu şartlarda işletmemizin dönmesi imkânsız ben de her ay bir ya da iki hayvanımı kesime gönderip parasıyla yem alıp hayvanlarıma yediriyorum, bu şekilde giderse bir süre sonrasında işletmeyi kapatmak zorunda kalacağım.”
“Devlet üreticiyi enflasyonun sebebi şeklinde görüyor bundan dolayı bizim üzerimize baskı kuruyor oysa biz enflasyonun ne sebebi ne sonucuyuz biz enflasyonun mağduruyuz. Bizim girdilerimiz üç katına kadar arttı. Mazot bir yıl ilkin 8 lira civarındayken bugün 24 lira, bir kilo slajlık mısır 60 kuruş iken bugün 1.5 lira, bir balya saman 10-12 lira iken bugün 25 ile 30 lira içinde.”
“Bizim girdi maliyetlerimiz TÜİK’in rakamlarıyla uyuşmuyor. TÜİK’e bakarsan hayvancılıkta girdi maliyeti yüzde 150-200 arası artmış gözüküyor sadece bizim yaşadığımız enflasyon yüzde 300 civarında fakat ürettiğimiz sütteki artış yüzde 100 oranında kaldı, şimdi biz iyi mi ayakta kalalım?”
‘Geleceğimizi kesiyoruz’
Sütteki maliyet krizinden dolayı çiftçilere teşvik olarak verilen dana ve düvelerin kesime gittiğine işaret eden Kaya, “Devletin kırsal kalkınma kapsamında 5 yıllığına üreticilere verdiği teşviklerle alınan hayvanlar kesime gitti. Şu an geleceğimizi kesiyoruz. Süt sektöründe üretim zincirine baktığımızda kimse durumdan memnun değil. Biz USK’dan 1,5 kıymet eşitliği istedik doğrusu verdiğimiz yem çarpı bir buçuk. Bunu yaparsak hiç kimseye muhtaç olmadan insanca yaşayabilecek bir iş yapmış oluruz. Devleti sanayici ve üreticiler günü kurtaran politikalardan vaz geçip uzun vadeli projeler geliştirmedikçe hayvancılıkta problemler bitmez ve tüketiciler daha uzun seneler yüksek fiyatta süt ve ürünü tüketeceğiz.” diyor.
‘Enflasyon ürettiğimiz herşeyi elimizden alıp götürüyor’
Çiftçilerin para kazanması ve sektörün ayakta kalması için sütün minimum 10 lira olması icap ettiğini korumak için çaba sarfeden çiftlik sahibi Mustafa Kaya, acil çözüm bulunmazsa işi bırakacak fazlaca üretici bulunduğunu söylemiş oldu.
İşletmeyi ayakta tutmak için mal satmaya zorunlu olduklarını aktaran Kaya, “Durumumuz hakikaten fazlaca fena, 9 liraya üretiyoruz 7,5 liradan satıyoruz. Bu şekilde devam ederse en fazla 3 ay sonrasında 15 senedir işlettiğim çiftliği boşaltacağım. Bu sektörü bırakırsam tekrar dönmem. Tüm üreticiler için de bu durum bu şekilde, hayvancılığı bırakanlar genel anlamda yeniden dönmüyor. Üreticinin tatili yok, hafta sonu yok, bayramı, cenazesi yok fakat üreticinin kıymetini bilen de yok. Ben şuan batıyorum enflasyon ürettiğimiz her şeyi elimizden alıp götürüyor. Besin enflasyonu yükselmesin diye bir sektör yok edilmeye doğru gidiyor ben batıyorum siz hala enflasyonla uğraşıyorsunuz bu şekilde giderse sütü bulamayacağız. Ek olarak şöyleki bir durum daha var: Yemin, yoğurdun, peynirin fiyatını sanayici belirliyor. Hepimiz fiyatını kendi belirlerken sütün fiyatını devlet belirliyor. Ben üretmezsem kimse fiyat belirlemeyecek var mı bu şekilde bir sektör. Bizi ateşe attılar.” şeklinde konuştu.
‘Sesimizi yetkililere duyuramıyoruz’
Osmaniye Süt Üreticileri Birliği Başkanı Mehmet Özkan ise, sütteki arz sıkıntısının son bir yılda iyice kendisini hissettirdiğini vurgulayarak, “Süt talebine yetişemiyoruz. Kesilen hayvan fazlaca, işi bırakan üretici fazla, üretim azca. Topladığımız süt miktarı yüzde 60 oranında azaldı, bu durum bu şekilde devam ederse yılbaşından sonrasında işi bırakacak fazlaca üretici biliyorum.” dedi.
15 yıldan beri süt piyasasında bulunduğunu belirten Özkan, şikayetleri ilgili mevkilere ilettiklerini sadece seslerini duyuramadıklarını dile getirdi:
“Şimdiye kadar asla bu şekilde bir kriz yaşamadık, üreticiler yem fiyatlarının yükselmesi sebebiyle hayvanlarını besleyemez oldu. Şikâyetlerini yoğunlaştırdılar. Bu şikâyetleri bakanlığımıza, ziraat il müdürlüğümüze ve merkezi birliklerimize iletiyoruz. Ne yazık ki sesimizi duyuramıyoruz. Sütte yapısal çözüm olmadan problemler bitmez. Acilen girdi maliyetlerinin düşürülmesi, başta yem ve enerji fiyatlarının desteklenmesi yoluna girilmeden süt sektöründe bir düzelme olmaz.”
Comments are closed.