Türkiye, 2023 sonu itibarıyla Özbekistan’ın dördüncü büyük ticaret ortağıdır.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev başkanlığında bu yıl Ankara’da yapılması planlanan Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi toplantısıyla iki ülke arasındaki ilişkilerin daha da geliştirilmesi amaçlanıyor.
İlginçtir ki, son dönemde alınan önlemler ikili ticari ilişkilerin artmasına neden oldu. 2017-2023 döneminde uluslararası dış ticaret yapan firma sayısında %144 artış yaşandı. Özbekistan’da geçen yıl sonu itibarıyla 5 bin 706 Türk firması ihracatçı, 707 firma ise ithalatçı konumundaydı.
Veriler aynı zamanda işletmelerin artmasıyla birlikte dış ticaret hacminin de arttığını yansıtıyor. Türkiye’den Özbekistan’a 2019 yılında 1 milyar 232,1 milyon dolarlık ürün ihraç edilirken, 2020 yılında bu miktar 1 milyar 154,1 milyon dolara ulaştı. İhracat 2021 yılında bir önceki yıla göre yüzde 59,6 artarak 1 milyar 841,6 milyon dolara ulaştı.
Türkiye’den Özbekistan’a 2022’de 1 milyar 877,5 milyon dolarlık ürün ihraç edilirken, geçen yıl bu miktar 1 milyar 871,3 milyon dolardı.
5 milyar dolarlık yeni ticaret yolu
Söz konusu 5 yıllık dönemde Türkiye’nin Özbekistan’dan ithalatı dalgalı bir seyir izlemiştir. İthalat 2019’da 1 milyar 140,2 milyon dolardan 2020’de 970 milyon dolara düştü. Ertesi yıl ithalat 1 milyar 800 milyon dolara yükseldi. Türkiye’nin ülkeden ithalatı 2022’de 1 milyar 682,5 milyon dolar, geçen yıl ise 1 milyar 209,2 milyon dolar olarak kaydedildi.
Böylece iki ülke arasındaki ticaret hacmi nihayet 3 milyar 80,5 milyon dolara ulaştı. İlk aşamada Türkiye ile Özbekistan arasındaki dış ticaret hacminin 5 milyar dolara çıkarılması hedefleniyor.
İhracatta makineler öne çıkıyor, ithalatta bakır ürünleri öne çıkıyor
Türkiye’nin ülkeye ihraç ettiği ürünler arasında geçen yıl makineler, mekanik cihazlar, aletler ile bunların parça ve aksesuarları 540,1 milyon dolarla ilk sırada yer aldı.
Bunu 131,4 milyon dolarla elektrikli makine ve cihazlar ile bunların aksam, parça ve aksesuarları, 117 milyon dolarla plastik ve ürünleri, 88,5 milyon dolarla boya, pigment, vernik, macun ve mürekkepler takip etti.
Çoğunlukla bakır ve bakır eşyalar Özbekistan’dan ithal ediliyordu. Geçen yıl bu ürünlerin 473,6 milyon doları ithal edildi. Söz konusu ürünü 340,3 milyon dolarla pamuk, pamuk ipliği ve pamuklu tekstil ürünleri takip etti.
Geçtiğimiz yıl Özbekistan’daki yabancı yatırımların yüzde 6,4’ü Türkiye’den geldi. Geçen yılki yatırımlara göre Türkiye, Çin, Rusya ve Suudi Arabistan’dan sonra ülkedeki en büyük yatırımcı konumunda.
“Özbekistan’da 1900 Türk şirketi faaliyet gösteriyor”
DEİK Türkiye-Özbekistan İş Konseyi Başkanı Özgür Onur Özgüven, iki ülke ilişkilerine ilişkin değerlendirmede bulundu.
Özbekistan’ın cumhurbaşkanı olduktan sonra Şevket Mirziyoyev’in ülkenin kapılarını dünyaya açtığını belirten Özgüven, şöyle konuştu: “Önceden siyasi ve ekonomik ilişkilerimiz çok iyi değildi. Daha sonra Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın iyi diyalog kurmasıyla ilişkiler ciddi anlamda gelişti. Ülke halkı Türkiye’ye sıcak bakıyor.” “Türkiye’yi tercih etmeye başladılar, dolayısıyla ilişkiler daha üst seviyelere çıkmaya başladı ve bu da ekonomik göstergelere yansıdı.” dedi.
Ticaret hacmindeki artışa dikkat çeken Özgüven, hacimdeki zirveyi gördükten sonra Özbekistan ile yapılan gümrük anlaşmalarında Çin ve Rusya nedeniyle düşüş yaşandığını anlattı.
Özgüven, Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi’nin üçüncü toplantısının iki ülke arasında yapılacağını belirterek, “Burada alınacak kararların ticaret hacmini iyileştireceğini umuyoruz.” dedi.
Türkiye ile Özbekistan arasındaki ticaret hacmi hedefi hakkında bilgi veren Özgüven, şöyle konuştu: “Özbekistan’ın gümrük anlaşmalarından kaynaklanan çeşitli engeller olsa da ilk aşamada 5 milyar dolar, ikinci aşamada ise 10 milyar dolarlık bir dış ticaret hedefi var. Bunları aştığımız takdirde ticaret hacminin artacağına inanıyoruz.” görüşünü dile getirdi.
Özgüven, Özbekistan’daki Türk yatırımlarına ilişkin de şunları kaydetti:
“Özbekistan’da 1.900 kayıtlı Türk firmasının yatırımları yaklaşık 1.7 milyar dolardır. Bunun yanı sıra Türk müteahhitlerin üstlendiği projeler şu anda 7.2 milyar dolardır. Bu projeler genel olarak altyapı ve üstyapıdır ancak bunların çoğu üstyapıdır. “